Ostomi, ameliyatlar sonrası içi boş olan organdan vücut yüzeyine bir ağız açılması işlemidir. Yani, ameliyat sonrası organdan açılan bir delik ile atık maddelerin vücuttan atılması işlemidir.
Stomanın yeri, ameliyatın türüne göre değişmektedir. Tıpta en çok stoma, bağırsaklarda oluşturulur. İnce bağırsağın karın ön duvarına ağızlaştırılmasına İleostomi, kalın bağırsağın (kolon) ağızlaştırılmasına ise Kolostomi adı verilir. Stomi ile amaç; barsak içeriğinin geçici veya kalıcı olarak karın duvarından boşaltılmasını sağlamaktır.
Stomo işlemi diğer organlar için de yapılabilmektedir. Soluk borusunun deriye ağızlaştırılmasına trakeostomi, idrar yollarından yapılana ürostomi, midenin deriye ağızlaştırılmasına ise gastrostomi adı verilmektedir.
Ağızdan alının besinler sindirim sistemi vasıtasıyla sindirilir, yararlı besinler emilerek kana karışır, gıda artıkları ise bağırsak ve makat yoluyla vücuttan atılır. Bağırsaklarda yaşanabilecek hastalıkların tedavisinde bazı durumlarda bağırsakların karın cildine ağızlaştırmaya ihtiyaç duyulabilir. Bu işlem çerçevesinde cilt ağzına stoma açılarak bir torba yerleştirilir. Sindirim işlemi sonrası oluşan gıda artıkları (gaita) stoma vasıtasıyla vücut dışına atılarak bu torbada toplanır.
Stoma sonra olumsuz durumlarla karşılaşmamak için öncesinde planlamanın iyi yapılması gerekir. Bunun için;
Stoma yeri ameliyat öncesi mutlaka belirlenmelidir. Stomanın yeri hastanın vücut yapısına ve karındaki skarların varlığına göre kararlaştırılır. Yanlış bir yerde açılacak stama, içeriğin torba dışına sızması ve bunun sonucunda da cilt hasarı ve travmaya neden olabilir. Açılacak stoma kesesini hastanın görmesi de önemli bir ayrıntıdır.
Ameliyat öncesi hasta stoma hakkında bilgilendirilmelidir. Hasta, ameliyat sonrası nelerle karşılaşacağı, hangi durumda neler yapması gerektiğini bilmelidir.
Stoma oluşturulması, hastalığın tedavisi için yapılan cerrahi işlemin bir parçasıdır. Cerrahinin son aşamasıdır. Stomi, ileumun cilt seviyesinin 3-5 cm, kolunun ise 1-2 cm taşması gerekmektedir.
Stoma işlemi sonrası oluşabilecek komplikasyonlar stomanın tipine göre farklılık gösterebilir. Bunlar;
Hiçbir insan geçici bir süre de olsa vücudundan çıkan bir torba ile yaşamak istemez. Çoğu zaman ‘torba ile yaşayacaksam öleyim’ der. Kötü koku ve görünüm endişesiyle sosyal ortama girmek istemezler, dini görevlerini yapamamaktan endişe ederler. Bütün bunlar yaşam kalitesinin bozulması anlamına gelmektedir. Ancak geni geliştirilmiş torbalar, doğru stoma uygulaması ile bu endişeler boşa çıkabilir. Stoma, kişinin gün içerisinde yapacağı aktiviteler için bir engel, kısıtlama değildir. Ancak burada önemli olan nokta; işlem öncesi hastanın detaylı bir şekilde bilgilendirilmesi, psikolojik olarak hazırlanmasıdır. Hasta, sağlığı için bunun şart olduğuna inanırsa problem büyük oranda ortadan kalkar, stoma ile birlikte yaşamaya alışmasıyla da yaşam kalitesi iyileşir.
